Claire Fraser's apotheek - deel 6. Pepermunt, van verse thee en een gevallen nimf

door Linda de Bruijn

Zoals ik al in eerdere verhalen vertelde ben ik een fan van de TV serie Outlander. De serie, die zich afspeelt in de achttiende eeuw, vertelt het verhaal van Claire Fraser die een apotheek van  kruiden en bloemen gebruikte om ziektes en aandoeningen te behandelen.  Ik ging op zoek naar de planten Claire Fraser verzamelde en hun werking. In deze serie vind je fabels en feiten over deze kruiden. Bij elke verhaal maakte ik een uniek sieraad of kostuumaccessoire.

Ik denk dat iedereen het pepermuntplantje wel kent van de thee met verse munt. Het is in iedere supermarkt te koop en bij veel mensen groeit het in de tuin. Pepermunt is een zich snel verbreidende winterharde plant. Pepermunt bloeit van juli tot en met september. De bladeren zijn mintgroen en staan kruisgewijs tegenover elkaar op de stengel. De bladeren zijn langwerpig, eirond en gezaagd en hebben die typische pepermunt- of mentholgeur. Uit de bladeren wordt pepermuntolie gewonnen, maar ze worden dus ook in thee gebruikt.

Pepermunt (Mentha peperita) is een van de honderden soorten munt die wij kennen. De geschiedenis van dit huis-tuin-en-keukenkruid met zijn kleine violette of witte bloempjes gaat terug tot in de  zeventiende eeuw, toen men in Engeland in een veld met muntplanten een muntplantje vond dat een kruising was van watermunt  (Mentha aquatica) met aarmunt (Mentha spicata).  Maar de plant is eigenlijk veel ouder. De Grieken en Romeinen waren al bekend met pepermunt en in Egypte is ooit pepermunt aangetroffen als gift in een graf. Ze gebruikten pepermunt voor culinaire, medicinale en aromatische doeleinden.

De naam Munt omt van de nimf Mentha,  Hades, de Griekse god van de onderwereld, werd verliefd op de nimf Mentha (Minthe volgens Hippocrates), de dochter van Watergofd Kokytes, tot ongenoegen van Persephone, de vrouw van Hades en Demeter, de moeder van Persephone. De laatste was zo boos dat zij Mentha aan stukken scheurde. De verdrietige Hades

besloot hij de resten van de nimf te veranderen in een welriekende kruid, die de naam kreeg van het meisje.
Pepermunt is niet het enige kruid dat symbool staat  voor liefdesaffaires, ook het Maarts viooltje kent liefde, jaloezie en verdriet. Lees hier meer over het Maarts viooltje.

Later werd juist deze plant gebruikt om de smaak van dodelijk vergif te verdoezelen, zodat slachtoffers niet door hadden dat niet in gevaar waren. Dit en het feit dat de plant woekert is misschien de reden dat munt vaak symbool staat voor ruzie en vetes.  De Romeinen namen de plant mee naar onze land, waar ze tegenwoordig te vinden is bij sloten en rivier, de plaats waar volgens de oudheid de nimfen woonden.

In de Middeleeuwen werd Munt gebruikt bij oogaandoeningen, bij zweren en rabiës. Met muntbladeren werden de tanden gepoetst en zou het de hik en oorpijn verlichten. De toepassingen voor (peper)munt waren niet alleen "medisch". 
Enkele muntblaadjes in je portemonnee bewaren zou voorspoed brengen. Een 'heilige" plek kon je reinigen door te sprenkelen met zout water dat vermengd was met verse takjes Munt, Rozemarijn en Marjolein. verse munt op een altaar zouden goede geesten aan trekken en werd gebruikt om een huis te beschermen. 
Ook andere kruiden hadden beschermende en magische krachten. Lees hier over de gebruiken rondom smeerwortel, een plant die niet alleen mensen beschermden.

Pepermunt gedijt op vochtige plekken, vooral rond rivieroevers in Schotland. In de achttiende eeuw, de tijd waarin Outlander zich afspeelt, werd pepermunt gebruikt voor diverse aandoeningen, zoals bijvoorbeeld koliek, winderigheid en maagpijn. Verder dacht men dat munt hielp tegen diarree en misselijkheid, werd het gebruikt tegen cholera en de zenuwen te kalmeren, bij zenuwpijnen en reumatiek. Het blad van pepermunt hielp om vermoeide, pijnlijke voeten te verlichten.  Munt bevorderde de doorbloeding en is antibacterieel. Een kruid dat dus heel goed van pas kwam in het medicijnkistje van Claire Fraser.
Al in Seizoen 1 van serie duikt pepermunt op wanneer Claire voor het eerst Geillis Duncan bezoekt. Claire die wanhopig op zoek is naar een jonge hongerige jongen om een zware straf wegens diefstal te vermijden. Ze overtuigde Geillis om met haar man te praten. Geillis gaf haar man pepermunt voor zijn maagproblemen om haar man gunstig te stemmen om de straf te verminderen. 

In het vierde boek , Drums of Autumn bereidt Claire Fraser zich op het ergste terwijl ze Jamie volgt op een ander van hun avonturen: "Waarschijnlijk kon ik schade niet voorkomen; maar ik zou kunnen proberen te herstellen wat er al was gebeurd. Desinfectie en reiniging - ik had een fles gedistilleerde alcohol en een wasbeurt gemaakt van geperst knoflooksap en munt." Verder maakte Claire maakt thee van pepermunt en zwarte bes om Jamie te helpen genezen van de griep.

Menthol is het belangrijkste bestandsdeel van pepermunt, het zorgt voor een koel gevoel op de huid en geeft een frisse smaak aan bijvoorbeeld tandpasta. Pepermuntolie wordt gewonnen als geconcentreerde olie uit de bladeren en stengels, de werking is veel sterker dan het kruid zelf. Gebruik daar nooit onverdunde pepermuntolie.
Pepermunt wordt tegenwoordig gebruikt tegen verstopping maar ook als pijnstiller en ontstekingsremmer en op de huid bij spierklachten. Bovendien verkoelt munt de huid en is het jeukstillend. In after sun lotions wordt daarom munt gebruikt.
Pepermunt wordt zelfs gebruikt bij de bestrijding van muizen. Muizen hebben een hekel aan de geur, maar je moet volgens kenners wel de juiste pepermuntolie gebruiken om de muizen effectief te verjagen.

Wees altijd voorzichtig met etherische olie of andere toepassingen van geneeskrachtige kruiden. Ga niet zelf experimenteren maar raadpleeg een deskundige.

Bij dit verhaal maakte ik een ketting met een miniatuurflesje die ik vulde met gedroogde pepermuntbloemetjes uit mijn eigen kruidentuin. 

Verhalen die je misschien ook leuk vindt: